Radowicki Świętosław h. Grzymała (ok. 1675–1734), chorąży chełmiński. Był synem Wojciecha (Alberta) i Katarzyny z Bojanowskich. Pochodził ze średnio zamożnej rodziny szlacheckiej osiadłej w woj. chełmińskim i w ziemi dobrzyńskiej.
Uczył się R. przypuszczalnie w gimnazjum jezuitów w Toruniu. Karierę polityczną rozpoczął w bezkrólewiu 1696; posłował wówczas z woj. malborskiego na konwokację. Przez krótki czas pełnił zapewne funkcję pisarza grodzkiego malborskiego. W maju 1966 występował już jako pisarz grodzki chełmiński i był nim najdalej do połowy r. 1708. Na sejmiku generalnym grudziądzkim z 19 V 1699 wybrano go z woj. chełmińskiego na posła na sejm. Do Warszawy jednak nie pojechał. Był następnie na sejmiku woj. chełmińskiego 3 VII 1708 i na sejmiku generalnym w Malborku z VIII t. r., na którym Prusy Królewskie uznały Stanisława Leszczyńskiego. Później związał się z ówczesnym podkanclerzym kor. Janem Szembekiem i wraz z nim stanął po stronie Augusta II. Aktywna działalność R-ego na rzecz dworu w Prusach Królewskich przyniosła mu szybko awanse. Od 17 II 1711 był miecznikiem dobrzyńskim. W l. 1712–13 ponownie pełnił funkcję pisarza grodzkiego chełmińskiego. Na sejmiku woj. chełmińskiego w Kowalewie z 16 V 1713 interweniował na rzecz dominikanów toruńskich. Dn. 18 VII 1714 został chorążym michałowskim, a już 5 XII t. r. mianowano go chorążym pomorskim. W dobie konfederacji tarnogrodzkiej współpracował z jednym z głównych stronników Augusta II, woj. chełmińskim Jakubem Z. Rybińskim, i do 1 IV 1717 był podwojewodzim chełmińskim. Działał wówczas również jako jeden z komisarzy woj. chełmińskiego do spraw repartycji (rozdziału) dostaw dla wojsk rosyjskich i saskich; na sejmiku kowalewskim z 10 III 1717 wypowiedział się za stworzeniem odpowiedniego systemu podatkowego, który pozwoliłby proporcjonalnie do zamożności poszczególnych podatników rozłożyć podatki, nałożone na prowincję pruską na sejmie «niemym». Uczestniczył następnie w obradach konferencji w Gdańsku z 6 IV 1717, która zastępując zerwane sejmiki Prus Królewskich zajęła się rozłożeniem podatków w prowincji. R. został wówczas komisarzem do ułożenia taryf podatkowych. Przyznano mu za to gratyfikację w wysokości 2 544 złp. Dn. 5 V t. r. zjechał do Torunia, żądając wypłaty przez miasto 27 000 złp. na zaspokojenie pretensji wojsk kor. W styczniu–lutym 1718 przebywał w Grudziądzu u boku kanclerza w. kor. J. Szembeka i w jego imieniu prowadził jako mediator rokowania między przedstawicielami rady miejskiej toruńskiej a opozycji mieszczańskiej. Przyczynił się do podpisania 12 II 1718 tzw. ugody grudziądzkiej zmniejszającej uprawnienia rady Torunia i doprowadził 23 II t. r. do przyjęcia tej ugody przez obie strony.
Przed 1720 r. nawiązał R. bliższe kontakty z Radziwiłłami (zwłaszcza ze starościną człuchowską Anną) i jako ich plenipotent działał na Trybunałach Kor. oraz załatwiał ich interesy w Gdańsku. Wiele uwagi poświęcał zwłaszcza sprawom starostwa człuchowskiego, którego (od stycznia 1772?) był surogatorem. Jednocześnie aktywnie działał na sejmikach Prus Królewskich. Był marszałkiem sejmiku woj. chełmińskiego 31 VIII 1722. Od r. 1723 udzielał poparcia kasztelanowej gdańskiej Teresie z Konopackich Kruszyńskiej (wdowie po Walerianie) w jej sporach z pasierbem i synem. We wrześniu t. r. działał na sejmikach deputackich w woj. chełmińskim i malborskim. Gotów też był je rwać w porozumieniu z Kruszyńską. Z początkiem 1724 r. obecny był w Warszawie, gdzie kontaktował się m. in. z podskarbim w. kor. Janem J. Przebendowskim, hetmanem w. lit. Ludwikiem Pociejem i z podskarbim w. lit. Stanisławem Poniatowskim. Po tumulcie toruńskim z 1724 r. złożył 21 VIII manifest oskarżający radę miejską Torunia, iż przez podstawione osoby zerwała sejmik kowalewski. W czerwcu 1725 zabiegał na dworze o kaszt. gdańską. Jednocześnie doradzał feldmarszałkowi Jakubowi H. Flemmingowi, aby wziął wakujące właśnie woj. pomorskie. Akcja ta przyniosła R-emu 19 X 1725 awans, ale tylko na chorąstwo chełmińskie. Dn. 26 VIII 1726 zagaił obrady sejmiku woj. chełmińskiego, ostro atakując przy tym radę miejską Torunia za sprzeczne z prawem rozesłanie uniwersałów. We wrześniu t. r. sam jednak, przez podstawione osoby, zerwał sejmiki deputackie woj. pomorskiego i malborskiego, aby nie dopuścić do wyboru nieprzychylnie ustosunkowanych do Radziwiłłów deputatów. W r. 1729 wspierał w Trybunale Kor. benedyktynki grudziądzkie. T. r. uniemożliwiono R-emu otworzenie obrad lipcowego sejmiku kowalewskiego zarzucając, iż nie ma pruskiego indygenatu. Przedstawił wówczas pisemny wywód swej genealogii i dowody na to, iż jest indygeną pruskim. Bronił swego indygenatu także na sejmiku generalnym Prus Królewskich w Grudziądzu z 28 VIII – 9 IX 1730. Działając w interesie Radziwiłłów zdecydowanie sprzeciwił się umieszczeniu w instrukcji na sejm punktów dotyczących trzymanego przez nich star. człuchowskiego (m. in. sprawa sporów granicznych ze szlachtą i Żydów starościńskich). R. na dwa dni wstrzymał nawet obrady sejmiku generalnego, aż szlachta pomorska w końcu ustąpiła. Aktywnie występował na sejmiku na rzecz benedyktynek grudziądzkich. Z powodu złego stanu zdrowia wymówił się od wyboru na posła na sejm. Zerwał natomiast sejmik kowalewski z 12 XI 1732. R. żywił wówczas nadzieję na otrzymanie kaszt. chełmińskiej. Dlatego też ostro zaatakował Andrzeja T. Grabowskiego, który nieoczekiwanie 29 I 1733 uzyskał nominację na ten urząd.
U schyłku panowania Augusta II R. związał się z nowym woj. chełmińskim Janem A. Czapskim. Wraz z nim bardzo aktywnie działał też w bezkrólewiu 1733 r. na rzecz kandydatury saskiej. Wziął udział w sejmiku generalnym w Malborku wiosną t. r., kilkakrotnie ostro się ścierając ze swymi adwersarzami. Wybrano go wówczas na sędziego kapturowego i na posła na sejm konwokacyjny z woj. chełmińskiego. Na konwokację jednak nie pojechał z powodu choroby. Czynnie wspierał natomiast obóz saski na przedelekcyjnych sejmikach z lipca 1733, na sejmiku kowalewskim i następnie na sejmiku generalnym grudziądzkim. Działał tam mimo postępującej choroby (kazał się nosić na obrady), będąc przekonany, iż forsowanie kandydatury Stanisława Leszczyńskiego wciągnie Rzpltą w wojnę z sąsiednimi państwami. Podpisał utworzoną wówczas w Grudziądzu tzw. unio animorum, obiecując, iż przysięgę o wyborze «Piasta» złoży dopiero na elekcji. Do Warszawy już jednak nie pojechał. Po elekcji przebywał głównie w Toruniu. Negatywnie odniósł się do konfederacji grudziądzkiej z 24 XI 1733 zawiązanej w obronie Leszczyńskiego. Po wejściu wojsk rosyjskich do Torunia w styczniu 1734 utrzymywał dobre stosunki z dowództwem tych oddziałów. R. odznaczał się znacznym temperamentem i wywierał duży wpływ na szlachtę chełmińską. Prowadził liczne procesy (głównie o granice) z sąsiadami. Na tle sporów granicznych napięte były także jego stosunki z radą miejską Torunia.
R. mieszkał w podtoruńskim Zajączkowie, które kupił w r. 1713 za 25 000 złp. Ponadto miał Kobyły i Wierzbowo (sprzedane w r. 1729) w pow. chełmińskim. W r. 1733 kupił plac w Toruniu, na którym planował wznieść kamienicę. Radowiccy ufundowali kaplicę Św. Jacka w kościele dominikanów p. wezw. Św. Mikołaja w Toruniu; R. w r. 1733 umieścił w niej epitafium dla siebie i żony (kościół został rozebrany w r. 1834). R. zmarł przed 21 VII 1734, pochowany został u dominikanów w Toruniu.
Z małżeństwa z Felicjanną z Sumińskich (zawartego w r. 1697 lub wcześniej) R. miał dwóch synów: Sebastiana (1698 – 20 IV 1733), kapitana wojsk kor., i Stanisława (zm. po 1741/2), oraz dwie córki: Ewę i Annę, która w r. 1732 uciekła z domu i bez zgody R-ego wyszła za mąż za dzierżawcę Mirakowa Tomasza Wierzbowskiego, za co została wydziedziczona.
Ewa (zm. 1779), benedyktynka w Grudziądzu co najmniej od r. 1729 (kiedy to ojciec wypłacił za nią 2 000 złp. posagu), była benedyktynką w Grudziądzu i dn. 20 VI 1738 została obrana ksienią i energicznie zarządzała całym opactwem aż do r. 1774. Prowadziła procesy tak z miastem, jak i z okoliczną szlachtą. W l. 1750–2 dokonała przebudowy kościoła klasztornego w stylu barokowym oraz wzniosła (nie istniejący obecnie) dwupiętrowy dom dla księży oraz 2 furty wraz z pomieszczeniami mieszkalnymi. W r. 1752 zbudowała browar klasztorny, a w l. 1756–8 doprowadziła do budowy muru oporowego, który miał umocnić nadwiślańską skarpę, na której stały zabudowania opactwa.
Uruski; – Achremczyk S., Reprezentacja stanowa Prus Królewskich w latach 1696–1772, Olsztyn 1981; Bär M., Der Adel und der adlige Grundbesitz in Polnisch-Preussen, Lepzig 1911; Dygdała J., Konflikty społeczno-ustrojowe w Toruniu w latach 1716–1718, „Zap. Hist.” T. 48: 1983 z. 3 s. 92–3, 97–9; tenże, Obóz saski w Prusach Królewskich i jego działalność w latach 1733–1736, „Roczn. Gdański” T. 46: 1986 z. 1; Fankidejski J., Klasztory żeńskie w diecezji chełmińskiej, Pelplin 1883; Maercker H., Geschichte … der Kreises Thorn, Gd. 1899–1900; Szołdrski W., Z dziejów dominikanów w Toruniu, „Zap. Hist.” T. 8: 1929 z. 2 s. 53, 58; Wernicke J. E., Geschichte Thorns, Tor. 1842 II 406; – Inwentarze kościoła Św. Mikołaja i klasztoru dominikanów w Toruniu z lat 1817 i 1831, „Zap. Hist.” T. 48: 1983 z. 3 s. 190; Kronika benedyktynek grudziądzkich, Wyd. W. Szołdrski, Pelplin 1935 s. 18, 22, 50 n.; Lengnich, Gesch. d. preuss. Lande, IX; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V t. 294 i 295, nr 12749 (listy R-ego), Dz. XVII t. 57, Sigillata, t. 18 k. 75, 104, t. 20 k. 168; Arch. Państw. w Bydgoszczy: Akta m. Chojnic t. 43, 90; Arch. Państw. w Gd.: 300, 29/216, k. 122, 183; Arch. Państw. w Tor.: Akta m. Tor., II 21 k. 13, 47, 50, 79, 98, II 35 k. 21–22, 92, 153, 262, II 36 k. 20, VII 45 k. 121, 123, 194, VII 47 k. 112, 142, 205, 211, 368, VII 48 k. 70 n., VII 49 k. 61, 355 n., VII 50 k. 53, Akta m. Kowalewa, XV 32 k. 239 n., XV 33 k. 170 n., 326.
Jerzy Dygdała